Thánh đường St Mark
Posted date 26/08/2011 on 11:12:16 (Viewed 7851 time(s))
Venice được xây dựng như một nơi an toàn giữa phá nước vào năm 813. Thi thể của Thánh sử Mark bị lấy cắp vì lòng ngoan đạo từ Alexandria, Ai Cập rồi mang về thành phố 828. Trước đây có một nhà thờ được xây dựng để tỏ lòng tôn kính người nhưng đã bị hỏa hoạn thiêu rụi vào năm 976. Nhà thờ hiện nay tiếp giáp với Cung điện của Doge ngày xưa, khởi công xây dựng năm 1063 và được cung hiến năm 1094.
Thời điểm xây dựng: Từ năm 1063 - 1071
Địa điểm: Venice, Ý
Đây chính là một công trình độc đáo ở Tây Âu, một phần do hình dáng kiến trúc và phần khác là do sự phong phú phi thường trong trang trí vật liệu khảm. Cả hai đặc điểm là do thực tế Venice, một đế quốc thương mại được hình thành bằng sức mạnh hải quân, nhìn về phương Đông, hướng về Constantinople chứ không hướng về phương Tây. Mô hình xây dựng nhà thờ là nhà thờ Các thánh tông đồ thánh thiện xưa hơn rất nhiều của Justinian ở Constainople đã bị tàn phá sau khi Tổ Nhĩ Kỳ xâm lăng.
Giống như nhà thờ hoàng đế, nhà thờ St Mark có sơ đồ hình thánh giá Hy Lạp: 4 nhánh dài bằng nhau hình thành gian giữa nhà thờ, cánh ngang và thánh đường với các mái bát úp phía trên các nhánh và chỗ đường giao nhau. Thánh đường kết thúc trong gian nhà con bán nguyệt cuối nhà thờ và quanh gian giữa và cánh ngang, bên ngoài các mái bát úp là các lối đi.
Để nâng cao, nhà thờ St Mark có 2 tầng, ban đầu có những hành lang nằm phía trên lối đi nhưng về sau tháo dỡ những hành lang này, lối đi cũng làm thành 2 tầng, mặc dù lối đi lót ván có lan can nằm ở tầng trên phía dãy liên vòm liên kết với cột. Kết quả là liên kết kiểu lồng phức hợp các khoảng không gian với các cảnh nhìn huyền bí thoáng hiện giữa các cột cẩm thạch.
Quanh gian giữa nhà thờ, ở phía Bắc, Đông và Tây, nhưng không hợp nhất vào gian giữa nhà thờ, đại sảnh La Mã một tầng phía trên che phủ bằng một loạt các mái bát úp nhỏ hơn. Vật liệu khảm trong những mái bát úp này được bố trí thành các vòng tròn đồng tâm như kể một mạch chuyện liên tục. Nhỏ về quy mô và vừa đủ chiêm ngưỡng rõ ràng, vật liệu khảm là một trong những công đoạn khiến nhiều người phải say mê so với toàn bộ nhà thờ. Sự tạo thành Chim cá là một ví dụ cho thấy óc sáng tạo phát huy ở mức vô cùng tự do.
Xây dựng
Nhà thờ St Mark thực ra xây dựng bằng gạch, nhưng mỗi bề mặt đều được ốp đá cẩm thạch hay vật liệu khảm cầu kỳ, sao cho tác dụng tổng thể là tạo ra sự phong phú cực độ. Nhìn từ góc độ kỹ thuật kết cấu, nhà thờ không mang tính cách tân, và không thể sánh với quy mô hay tính dám nghĩ dám làm của nhà thờ Hagia Sophia ở Constainople.
Tầng đất chính toàn là bùn của Venice vốn không ổn định, thậm chí khi được gia cố bằng móng bè hay đóng cừ gỗ, thảm họa đang đe dọa - mối nguy cơ ngày nay biểu hiện rõ trên sàn nhà không đều.
Nhà thờ hoàn tất năm 1071 về cơ bản giống như nhà thờ ngày nay. Mặt tiền phía Tây vẫn còn nguyên năm mái cổng sâu, xếp thành hàng với đá cẩm thạch và được các panel khảm hình bán nguyệt phủ lên, hợp với tầng trên bằng các cửa nhỏ hình bán nguyệt, chỉ có cửa nhỏ ở giữa là còn kính. Những ô cửa nhỏ này được che phủ bằng loại điểm trang trí kiểu Gothic gần đây, theo nhận xét của John Ruskin chúng giống như bọt biển.
Số liệu thực tế:
Tổng chiều dài: 76m
Chiều rộng hành lang nằm ngang: 61m
Chiều rộng đại sảnh La Mã: 47m
Mái bát úp chính:
- Đường kính: 13m
- Chiều cao nội thất: 29m
- Chiều cao ngoại thất: 40m.
Trang trí
Trong hàng ngàn năm, công trình tích lũy nhiều tác phẩm nghệ thuật, một số tác phẩm như trang trí trên đá cẩm thạch và vật liệu khảm, là bộ phận không thể thiếu đối với công trình. Các tác phẩm khác như Pala d'Oro (bàn thờ vàng) và Ngựa đồng, đều tập hợp từ nơi khác.
Công trình khảm sau cùng cũng theo phong cách Byzantine nhưng là tác phẩm của thợ thủ công Ý theo truyền thống Ravenna vào thế kỷ thứ 6, hình thành một sơ đồ phức tạp giáo lý Cơ Đốc, từ sự tạo thành cho đến ngày tận thế. Công trình khảm khởi công ngay sau khi công trình xây dựng nhà thờ hoàn tất, và công đoạn khảm này tiếp tục kéo dài đến thế kỷ 12, 13.
Ở tầng trệt, mặt ngoài các vách đều ốp đá cẩm thạch, phần lớn sử dụng vật liệu của La Mã cổ đại cướp đoạt từ nhiều địa điểm ở châu Âu. Ở tầng trên, nhiều đĩa màu đỏ hay xanh lục cho thấy các cột cổ điển đã được cắt lớp để tạo thành panel theo mẫu.
Từ cửa chính Tây, khách tham quan đi vào cổng vào có nhiều cột hay đại sảnh La Mã, nơi đây vật liệu khảm ở mái bát úp lấy từ kinh Cựu Ước: sự Tạo thành, Adam và Eve, sự Sa ngã, Cain, Abel, Noah và Đại hồng thủy, tháp Babel, câu truyện về Moses và Joseph và sau cùng là câu truyện về Moses và xuất Ai Cập.
Bên trong nhà thờ lấy từ kinh Tân Ước - cuộc đời của chúa Jésus, chúa chịu đóng đinh và Lễ thăng thiên, sách Tông đồ công vụ, kết thúc bằng Ngày tận thế. Đời sống của các Tông đồ, nhất là cuộc đời của thánh Mark, đều thể hiện khá chi tiết. Không phải chi tiết nào cũng làm từ thời Trung cổ. Trong thời kỳ Phục hưng, nhiều nơi trên mái vòm và vách đều được phục chế theo thiết kế của những họa sỹ hàng đầu ở Venice, trong đó có Tintoretto.
Trong số những báu vật có được từ thời Trung cổ, 2 trong những báu vật đáng kể nhất là Pala d'Oro (Bàn thờ vàng) và Ngựa đồng. Bàn thờ vàng do các họa sĩ đến từ Constainople chế tác vào năm 975 nhưng có nhiều thay đổi và bổ sung. Màn che bàn thờ có nhiều hình ảnh vẽ trên men nhiều màu sắc và được khảm đá quý.
Sáu phong cảnh lớn dọc theo phần đỉnh thể hiện câu truyện Khổ nạn của chúa Jésus và cái chết của Đức mẹ Maria đồng trinh, với tổng lãnh thiên thần Michael ở giữa. Các panel khác thể hiện cuộc đời của chúa Jésus và nhiều hàng các thánh.
Ngựa đồng là một phần trong số chiến lợi phẩm do quân Thập tự cướp đoạt ở Constainople vào năm 1204 - một tình tiết đáng hổ thẹn của cuộc Thập tự chinh lần thứ 4. Tướng ngựa đồng vẫn còn sừng sững phía trên mái cổng phía Tây (hay đã đặt trên đó nhưng ngày nay mang xuống và thay bằng bản sao). Vẫn còn nhiều tranh cãi về niên đại cũng như nguồn gốc xuất xứ của những con ngựa đồng này.
Phải mất nhiều ngày mới chiêm ngưỡng tất cả kỳ công trong nhà thờ St Mark. Một số hiện nay đưa vào viện bảo tàng nằm bên ngoài cánh nang. Thật ra, toàn bộ nhà thờ đã là viện bảo tàng, nhưng là viện bảo tàng vẫn lưu giữ chức năng và ý nghĩa nguyên thủy, mang phong vị độc đáo của quá khứ, một công trình tưởng niệm khiến cho đạo lẫn đời đều cảm thấy tự hào.
(Nguồn Kiến trúc thế giới hiện đại)
|
Print this post
Send to friend
